(05.12.2005)
Wojciech Szatkowski: "Niedawno Pani Barbara
Gruszecka, prawnuczka znanego lwowskiego narciarza, Zenobiusza
Pręgowskiego, ofiarowała do zbiorów archiwalnych Muzeum Tatrzańskiego
archiwalia i pamiątki po swoim pradziadku.
Ta joj, ta ja mistrz ze Lwowa - mistrz ze stajni wyścigowej! Śnig, śnig,
śnig- gu, gu, gu - tak brzmiało zawołanie narciarzy z Karpackiego
Towarzystwa Narciarzy (KTN) - najstarszego na ziemiach polskich klubu
narciarskiego. Zenobiusz Pręgowski urodził się 14 grudnia 1884 r. w
Czerwińsku nad Wisłą. Po ukończeniu gimnazjum i studiów buchalteryjnych
podjął początkowo pracę w spółce fakturowej, a następnie w banku w
Warszawie. W tym tez okresie zainteresował się sportem i kulturą fizyczną.
Na początku 1906 r. przeniósł się do Lwowa, gdzie bakcylem narciarstwa
turystycznego zaraził go jego kuzyn Ludwik Pręgowski - znany lwowski
przemysłowiec, sportsmen i jeden z prekursorów "białego szaleństwa" w
Karpatach. Stał się wielkim miłośnikiem turystyki narciarskiej w Karpatach
Wschodnich, Bieszczadach, Czarnohorze, Gorganach i Alpach Rodniańskich,
dokonując w tych pasmach górskich, wspólnie z innymi narciarzami z KTN-u,
wielu pierwszych narciarskich wejść szczytowych. Pop Iwan, Breskuł, Szpyci,
Pietros, Howerla, Gutik Tomnatik, Ineul - to tylko niektóre szczyty, które
zdobył Pręgowski na nartach. Barbara Gruszecka wspomina: - Góry go
oczarowały, czyniąc swym niewolnikiem i piewcą na resztę życia.
Wysportowany młodzieniec szczególnie upodobał sobie narciarstwo górskie,
które pochłonęło go bez reszty.
Od
przyjazdu do Lwowa poświęcał mu każdą wolną chwilę, odbywając wiele
wypraw, w tym wiele pionierskich. Był współzałożycielem Karpackiego
Towarzystwa Narciarzy, przodownikiem jego wycieczek, a w krótkim czasie
został wybrany członkiem wydziału. Swoje archiwum Pręgowski po 1945 r.
musiał zabrać ze Lwowa i opuścić na zawsze ukochane Karpaty. Nadal jednak
zbierał materiały dotyczące lwowskiego narciarstwa, czego wynikiem było
wydanie dwóch książek "Złota księga narciarstwa polskiego. Karpaty
Wschodnie" i "Historia narciarstwa polskiego do 1914 r.", wydane w latach
90. Osiadł w Szprotawie, gdzie zmarł w 1971 r. Jego prawnuczki Barbara i
Małgorzata Gruszeckie zdecydowały się przekazać archiwalia w miejsce
związane z górami. Pani Barbara Gruszecka zadzwoniła do Muzeum
Tatrzańskiego. Tam od razu zgodzono się na przejęcie unikalnych
materiałów. W związku z planami organizacji Muzeum Turystyki i Narciarstwa
pamiątki te znajdą swoje godne miejsce wśród eksponatów pokazujących
początki narciarstwa na ziemiach polskich. Będą też pokazywane na
wystawach. Pani Gruszecka, mieszkająca na stale w Piastowie przewiozła
cały zbiór archiwalnych pamiątek po pradziadku pociągiem do Zakopanego i
przekazała do archiwum Muzeum Tatrzańskiego. Wśród przekazanych
archiwaliów znajdują się: rękopisy Pręgowskiego z działalności górskiej,
głównie w Karpatach Wschodnich, a także w Tatrach, setki zdjęć z wypraw
narciarskich, klisze i negatywy szklane, relacje z wycieczek publikowane i
niepublikowane, sprawozdania z prac i działania KTN, literatura poświęcona
narciarstwu w języku polskim i zagraniczna. W najbliższym czasie całe to
przebogate archiwum zostanie opracowane i usystematyzowane. Pamiątkami
opiekuje się dr Jerzy M. Roszkowski z działu archiwalnego. Muzeum
Tatrzańskie pragnie, za pośrednictwem "Watry" serdecznie podziękować Pani
Barbarze Gruszeckiej za przekazane materiały.
Foto-relacja (zdjęcia Zenobiusz Pręgowski,
Wojciech Szatkowski):
|