(19.08.2009) Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Nowym Targu: "W sobotę 15 sierpnia na terenie Skansenu Wsi Orawskiej w Zubercu na Słowacji odbyła się kolejna edycja rekonstrukcji historycznej, przypominającej przebieg Słowackiego Powstania Narodowego. W zrywie powstańczym, które wybuchło w nocy z 29/30 sierpnia 1944 r. brali także udział polscy partyzanci z Armii Krajowej, ale także tatrzańscy ratownicy. Nie dziwił więc fakt, iż w tegorocznej inscenizacji wzięły udział również polskie Grupy: GRH "Podhale w ogniu" z Nowego Targu i GRH "Wir" z Biłgoraju po stronie słowackiej oraz SRH "Wrzesień" z Krakowa po stronie niemieckiej. Obecność polskich rekonstruktorów to efekt współpracy jaką nawiązały wiosną 2009 r. Grupy z Nowego Targu i Dolnego Kubina. Pierwszym jej efektem był udział Podhalan w inscenizacji w Niżnej na Słowacji.
Tegoroczna rekonstrukcja odbywała się na terenie malowniczo położonego skansenu, pośród oryginalnych drewnianych zabudowań, co z całą pewnością dodało temu przedsięwzięciu niezapomnianego uroku i klimatu. W ciągu całego dnia mieszkańcy i turyści mieli możliwość obejrzenia trzech inscenizacji historycznych, przybliżających wybrane epizody z powstania, w tym niezwykłe i wywołujące wśród polskich rekonstruktorów pewne zdziwienie, dwuznaczną postawę ludność miejscowej. Była ona delikatnie mówiąc bardzo chłodna, obojętna i podszyta strachem o swoje życie oraz dobytek. Jakże była ona różna od tej, jaką prezentowało polskie społeczeństwo, które ściśle współpracowało z oddziałami leśnymi, żeby tylko wspomnieć o mieszkańcach Szczawy, Ochotnicy czy innych miejscowości. Niezwykle widowiskowe były walki partyzantów z oddziałami niemieckimi w tym jednostkami SS Galicja czy Wehrmachtu. Polscy rekonstruktorzy grali zarówno partyzantów (stanowiąc blisko połowę liczby wszystkich uczestniczących w rekonstrukcji oddziałów partyzanckich), ludność cywilną a także likwidujące powstanie oddziały Wehrmachtu.
Całodniowa impreza zakończyła się piknikiem i wspólnym biesiadowaniem. Był czas na rozmowy z kombatantami, na pamiątkową fotografię, zapoznanie się z uzbrojeniem i wyposażeniem oddziałów partyzanckich i niemieckich. Miłym akcentem były słowa uznania dla polskich rekonstruktorów ze strony władz lokalnych, a także widzów - w tym dużego grona rodaków."

Foto-relacja (zdjęcia Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Nowym Targu):